Help, mijn neus is verstopt!

 

Smalle weegbree
foto: Margriet van Stratum

Naast hoesten en niezen is een verstopte neus een symptoom van een stevige verkoudheid. De slijmvliezen in de bijholten in het hoofd, de voorhoofdsholte en de neusbijholten, raken ontstoken, vullen zich met slijm en zo raakt de verbinding tussen bijholten en neus verstopt. In medische termen spreken we dan van sinusitis.

Het begint meestal met een loopneus, waarbij je wel aan de gang kan blijven met zakdoekjes. Vaak heb je het gevoel dat je hoofd vol watten zit en je hoort en proeft minder goed.
Ook de neusslijmvliezen zwellen op en wel zodanig dat ademen door de neus niet meer mogelijk is. 

Allereerst is het zaak de eigen weerstand te vergroten.  

Vlierbloesemthee, eventueel gemengd met lindebloesem is een goed middel hiervoor.

Omdat het lastig is lekker te slapen met een verstopte neus kun je dit vervelend symptoom bestrijden met een stoombad van tijm. De etherische olie van dit kruid werkt krampwerend en desinfecterend. Heb je geen tijm bij de hand, dan is Cinuforce van A. Vogel een goed alternatief

Om de slijmvliezen te laten slinken en de infectie te lijf te gaan, is een kuur van smalle weegbree aanbevelenswaardig.

Daarnaast is het van belang goed te blijven eten, ook al heb je geen trek en voldoende nachtrust te nemen.

Over het algemeen is een neusbijholteontsteking na een week of twee genezen. Blijf je veel langer last houden of komt de kwaal steeds terug, dan is het verstandig om naar je huisarts te gaan.

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Mijn oren suizen. Wat nu?!

Oorsuizen is een lastige, irritante kwaal die je leven echt kan vergallen. Soms wordt het veroorzaakt door een prop in het oor, veroorzaakt door teveel oorsmeer. De huisarts kan in zo’n geval je oren uitspuiten. Een werkje van niets, zeker als je van te voren een aantal dagen wat olie in je oren druppelt.
Bij jonge mensen kan een erfelijke ziekte, otosclerose, aan het licht komen die naast oorsuizen ook toenemende doofheid veroorzaakt. Het is een ziekelijke verbening van het gehoororgaan en is alleen door een operatie te verhelpen. 

De meeste gevallen van oorsuizen komen voor bij mensen boven de 45 en hebben geen directe oorzaak. Toch valt er verbetering te verwachten door het gebruik van kruiden naast een gezonde levenswijze.  

Een aftreksel van het blad van de Ginkgo biloba of tempelboom heeft als belangrijke eigenschap dat het de de doorbloedig van de hersenen bevordert en oorsuizen tegengaat. 

Stress en onrust versterken oorsuizen en daarom beveel ik ook valeriaan aan. 


.

Daarnaast is het verstandig om lawaai en harde muziek te vermijden. Dit verergert de klachten. Ook stilte kun je beter vermijden omdat je dan veel meer last hebt van het vervelende geruis in je oren. Zachte muziek, die je
prettig vindt, leidt je af, waardoor het beter te verdragen is.

Tenslotte raad ik aan knoflook te gebruiken in het eten. Daarmee reinig je niet alleen je gestel, maar het zorgt ook voor een goede bloedsomloop.
Ginko en Valeriaan zijn ook verkrijgbaar in handige capsules. Je hoeft er zelfs de deur  niet voor uit want online zijn goede producten te koop. Zoals Ginko van Vsm  en Valeriaan capsules van Akrocaps. 


Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Tijd voor Pompoenen

Pompoenen zijn nu te kust en te keur te koop. Van wit tot feloranje, in allerlei vormen en maten. In feite zijn ze allemaal eetbaar, maar de een is wat smakelijke dan de ander. 

Een populaire soort is de hokkaido pompoen, een wat zoet smakende vrucht met een zachte schil. Het is ook de meest voedzame die ik ken, met veel caroteen (wel drie keer zoveel als in worteltjes) en nuttige mineralen als calcium, fosfor, magnesium en ijzer. 

Pompoenen helpen mee aan de versterking van je eigen weerstand en dat is mooi meegenomen met de winter in het verschiet. 

Een lekker recept voor pompoensoep met koriander vind je hier. Maar soep is niet het enige gerecht waarin pompoenen lekker zijn. Surf maar eens rond op internet en je treft er de meest onverwachte recepten aan. Ik ga er in elk geval enkele proberen en heb je zelf een lievelingsrecept met pompoen, deel het dan met ons. 

Kalebassen zijn pompoenen, die meer voor de sier gebruikt worden. Het zijn doorgaans variëteiten die een hoog gehalte aan bitterstoffen bevatten en daardoor  voor de meeste mensen onaangenaam bitter smaken. Ook is hun schil hard en het vruchtvlees erg vezelig. 

Ze blijven lang goed en worden dan ook driftig gebruikt in allerlei herfstarrangementen. Op den duur worden ze echter van binnen uit rot en moet je ze wegdoen.

Een meer bekend familielid van de pompoen is de courgette, die bijna heel het jaar rond verkrijgbaar is.

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Wat zijn bitterstoffen?

Als je over kruiden leest, komt het begrip 'bitterstoffen' nogal eens een keer langs. Wat betekent die term eigenlijk?

Bitterstoffen zijn stoffen van uiteenlopende chemische samenstelling die aan een kruid een bitter smaak geven.
Ze prikkelen de maag tot secretie en hebben een versterkende werking op het spijsverteringskanaal en de bloedsomloop.
Grofweg gesproken zijn er drie soorten bitterstoffen.


1. Zuivere bitterstoffen of amara tonica
Kruiden met deze bitterstoffen hebben een uitgesproken bittere smaak. Voorbeelden daarvan zijn duizenguldenkruid en alsem


2. Aromatische bitterstoffen of amara aromatica.
Kruiden met deze bitterstoffen hebben ook veel eterische olie  die de bittere smaak dempen. Voorbeelden daarvan zijn salie en bijvoet


3. Scherpe bitterstoffen of amara acriaKruiden die scherp smakende stoffen bezitten, die de werking van bitterstoffen ondersteunen. Kruiden uit deze groep noemen we veelal specerijen. Gember en peper zijn hiervan voorbeelden.


Bitterstoffen werken gunstig op het spijsverteringskanaal omdat zij de afscheiding van maagzuur en gal bevorderen en daarmee de spijsvertering verbeteren. Veel keukenkruiden hebben bitterstoffen als belangrijk bestanddeel. Ook hebben deze stoffen een versterkende werking op het hele gestel en in de uitspraak "bitter in de mond maakt het hart gezond", schuilt dan ook veel waarheid.


Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Wat is een kompres en wat doe je ermee?

Een kompres is een omslag van stof die ofwel het gekneusde kruid of pasta van kruid op zijn plaats houdt, ofwel gedrenkt wordt in een aftreksel.

Kompressen kunnen warm of koud worden gebruikt al naar gelang de toepassing. Als vuistregel geldt dat een koud kompres heilzaam is bij warmte afgevende klachten als ontstekingen en koorts, terwijl een warm kompres gebruikt kan worden bij klachten die warmte kunnen gebruiken, zoals krampen en verkoudheid.

Een kompres werkt diep door in de huid en daarmee in het hele organisme. Daar moet je rekening mee houden als je een kompres gebruikt met een scherp kruid zoals mosterd, er bestaat gevaar voor lichte verbranding van de huid.

enkele voorbeelden

Een voorbeeld van een koud kompres is een aftreksel van salie of goudsbloem ter behandeling van een zweer of slechthelende wond.

Een warm kompres van kamille geeft verlichting bij migraine of nervositeit.     

Een kompres met pasta van gemalen mosterdzaad en boekweit, gemengd met een beetje water is een probaat middel bij spierpijn, kneuzingen en gewrichtsklachten. Laat een dergelijk kompres nooit langer zitten dan een minuut of vijf achter elkaar.

Gekneusd weegbreeblad in een kompres gebruik je bij muggensteken.


Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Kruiden Stekken

Struikachtige kruiden, zoals lavendel, rozemarijn, salie en tijm, laten zich heel eenvoudig stekken.
De beste tijd is de nazomer omdat de temperatuur dan aangenaam is voor jonge stekjes.

Stekjes van Lavendel
foto: Margriet van Stratum

Je gaat als volgt te werk: Je kiest een sterk takje van ongeveer 10 centimeter en snijdt dat met een vlijmscherp mesje schuin af. Dan verwijder je de blaadjes 3 centimeter vanaf de onderkant. De bovenste blaadjes kort je wat in want via het blad verdampt veel water en dat kan een ongewortelde stek maar moeilijk aanvullen.

Vul potjes, (ik gebruik trays die ik heb bewaard van het voorjaar) met stekaarde en maak daar met een dun (bamboe)stokje een gaatje in. Vervolgens doop je het stekje in stekpoeder en steekt het in de aarde. Veel water geven is noodzakelijk!

In de nazomer is het weer nog goed genoeg om de jonge stekken buiten te laten staan op een tuintafeltje of zo.
Wanneer ze geworteld zijn, dat kan wel drie weken duren, kun je ze overpotten in een groter potje. Ik zet deze jonkies met potje en al op een beschutte plek in de tuin om te overwinteren. Mocht het hard gaan vriezen, dan dek ik ze af met wat stro.

In het voorjaar kun je de jonge planten op hun vaste plek planten. Heb je teveel jong grut? Een kruidenplant uit eigen tuin is een dankbaar cadeau!


Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Gedroogde Kruiden

Basilicum in de herfst
foto: Margriet van Stratum

In de kruidentuin loopt het seizoen op zijn eind. Je kunt zien dat de groeikracht er uit is. De eenjarigen, zoals basilicum, zullen binnen niet al te lange tijd afsterven en de vaste kruiden verliezen al hun geurigheid. Het zal niet lang meer duren of ik moet mijn voorraadje gedroogde kruiden aanspreken.

Ben je nog niet in de gelegenheid geweest om zelf kruiden te drogen? Geen nood, want bijna alle gedroogde kruiden zijn in de handel verkrijgbaar.
Let er wel op dat in deze periode goedkoop duurkoop is: Er zijn nu veel aanbiedingen en negen van de tien keer betreft het dan voorraad van vorig jaar. Deze kruiden hebben te veel van hun kwaliteiten verloren en je kunt beter kruiden kopen, die dit jaar gedroogd zijn ook al zijn die wat duurder.


Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Weekendtip: de Hortus Botanicus in Leiden

Clusiustuin

Tijdens de Open Monumentendagen op 10 en 11 september is het de moeite waard om een bezoek te brengen aan de oudste Hortus Botanicus van Nederland in Leiden. 

De Hortus Botanicus werd aangelegd in 1594 als 'Hortus Medicus' voor de Leidse Universiteit, die in 1572 was gesticht.

Onder leiding van de eerste directeur, Carolus Clusius, werd de tuin aangelegd en beheerd door Theodorus Clutius, een internationaal befaamde kruidenkenner.
In eerste instantie stonden er 251 plantensoorten in de Hortus, een collectie die in de loop der jaren steeds verder werd uitgebreid met plantensoorten uit de hele wereld.

Hoe de tuin er aan het begin moet hebben uitgezien is te bekijken in de Clusiustuin, die aan de hand van een oude plattegrond werd aangelegd.

De Hortus Botanicus kende in de loop van zijn lange geschiedenis veel kundige directeuren,  die ieder hun eigen stempel op de tuin hebben gedrukt.Hierdoor  is een  zeer diverse collectie ontstaan, die ook internationaal gewaardeerd wordt.

Je vindt de Hortus Botanicus aan de Rapenburg 73 in Leiden. Hij is geopend van 10.00 tot 18.00 uur. Normaal kost een kaartje voor een volwassene 6 euro, maar dit weekend is de toegang voor iedereen gratis.

Chinese kruidenmengsels en pijpbloem

In Chinese kruidenmengsels voor slankheids thee wordt vaak de wortel van Stephnaniae tetrandrae gebruikt vanwege zijn vochtafdrijvende eigenschappen. Zijn Chinese naam is Han Fang Ji.

De gedroogde wortel lijkt erg veel op die van de Aristolochiae fangchi, een lid van de pijpbloemfamilie. Zijn Chinese naam luidt Guang Fan Ji.

Omdat uiterlijk en naamgeving van beide wortels erg op elkaar lijken worden ze door minder bedreven kruidenkenners nog al eens door elkaar gebruikt met vreselijke gevolgen.

Alle leden van de pijpbloemfamilie (aristolochiae) zijn sluipmoordenaars die het voorzien hebben op je nieren.

Zij hebben een hoog gehalte aan aristolochiazuur, een stof die ernstig nierfalen veroorzaakt en bovendien kankerverwekkend is. Je merkt er in eerste instantie niets van want de symptomen openbaren zich pas jaren later.

In Europa had  pijpbloem (Aristolochiae clematitis)  vroeger een goede reputatie als wee-opwekkend kruid. Zijn Engelse naam ‘birthworth’ herinnert nog daaraan. Ook werd het kruid wel gebruikt bij de behandeling van eczeem. In de oude kruidenboeken wordt nergens melding gemaakt van de giftigheid van pijpbloem. Waarschijnlijk omdat men de relatie tussen  het gebruik van pijpbloem en het veel later optredend nierfalen nog niet kon leggen.

Het zou tot ver na de Tweede Wereldoorlog duren voor die relatie wel duidelijk werd en de verkoop van kruiden met de werkzame stof  aristolochiazuur verboden werden.

Kruidenmengsels uit Taiwan en Hongkong moeten getest zijn op de afwezigheid van aristolochiazuur voor ze op de markt mogen komen. In China is men nog niet zo ver en blijft waakzaamheid geboden.

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Kruiden in Beeld. Je moet de groeten van Basilicum hebben! hebben!

Hier lees je alles over basilicum



Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Hoe maak je een bouquet garni

Bouquet garni is een Franse keukenterm voor een bosje kruiden dat je samenbindt met een katoenen draad. Het wordt gebruikt als smaakmaker van talloze recepten, maar vooral als verrijking van soepen en sauzen.

In feite maak je een aftreksel van kruiden door bij het begin van de kook- of stooftijd het bouquet garni in het te maken gerecht te hangen. Het bindtouwtje moet wel zo lang zijn dat het over de rand van de pan hangt. Zo kun je het later gemakkelijk verwijderen.

De ingrediënten kunnen verschillen. In elk geval hoort tijm en laurier in een bouquet garni. Daarnaast gebruikt men vaak het groen van prei, peterselie en bonenkruid.
Al naar gelang je gerecht kun je eindeloos variëren, bv met salie, rozemarijn, een knoflookteentje, lavas of een steel bleekselderij.

Ik vond op internet dit aardig filmpje, waarin een kok voordoet hoe je een bouquet garni kunt maken. Weliswaar in het Engels, maar de beelden spreken voor zich.

Succes!

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Doping met kruiden

Afgelopen zaterdag ging de 98e editie van de Tour de France van start en daarmee ook de verhalen over doping allerlei.

Het gebruik van stimulerende middelen door sporters en anderen die een zware prestatie moeten leveren, is al zo oud als de weg naar Rome. Toen deze weg werd aangelegd kregen arbeiders een stimulerend middel in de vorm van knoflook om hun prestaties te verhogen. Ook de Romeinse legioenen hadden knoflook op het menu met daarnaast tijm voor moed en dapperheid.
Gladiatoren en andere sportlui waren eveneens grote afnemers van knoflook en daarbij dille omdat dit kruid hen sterker zou maken.

Al deze kruiden bevatten werkzame stoffen die ondermeer gunstig werken op de bloedsomloop en als zodanig dragen zij een steentje bij aan conditie en fitheid.

In het midden van de 19e eeuw waren wetenschappers in staat werkzame stoffen uit kruiden te isoleren en chemisch na te maken. Ook hormonen, al dan niet syntetisch, verschenen op het dopingmenu en de laatste tijd experimenteert men met gentechnologie.
Net als vroeger met de bedoeling (sport)prestaties tot grote hoogte te stuwen.

Afgezien van de discussie of het gebruik van doping fairplay in de weg staat of niet, is de vraag belangrijker wat al die stimulantia doen met het lichaam van jonge topsporters. En wat het nog erger maakt: veel van deze middelen zijn nauwelijks getest of zelfs schadelijk voor de gezondheid.

Het gebruik van stimulerende middelen zal wel nooit verbannen kunnen worden uit topsport, maar mag het wat minder? Dat zou niet alleen de sport, maar ook de sportlui ten goede komen.

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Kruiden in Beeld. Je moet de groeten van Anijs hebben!

Wil je anijs beter leren kennen, dan is hier het adres.


Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Remedies van Sint Janskruid

Sint Janskruid
foto: Margriet van Stratum

Nu bloeit het Sint Janskruid en is het de tijd om dit waardevolle kruid te oogsten en te verwerken.
Sint Janskruid is een heilzaam kruid wanneer je last hebt van een depressie, overgangsklachten of onrustgevoelens.
Een likeurtje met Sint Janskruid als belangrijkste ingrediënt is daarvoor effectief.

Je kunt nu ook de rode Sint Jansolie maken, al eeuwenlang een geliefd middel om brandwondjes, zweertjes en ontstekingen te lijf te gaan.
Sint Jansolie helpt ook goed als massagemiddel bij verstuikingen en kneuzingen.

De recepten voor deze remedies en meer lees je bij de beschrijving van het kruid op de website van Touchworld Kruiden

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Knoflook, een natuurlijk antibioticum

Knoflook is niet alleen een pittige smaakmaker in tal van gerechten,als geneeskrachtig kruid staat knoflook in de top 10 van heilzame kruiden. Kruidenkenners gebruiken al sinds jaar en dag de geneeskrachtige eigenschappen van knoflook als ondersteuning bij de genezing van infectieziekten, schimmelaandoeningen en een verlaagde weerstand. In de reguliere gezondheidszorg gebruikt men daarvoor antibiotica, niet alleen bij mensen maar ook bij dieren. In een zo grote mate dat steeds meer ziekteverwekkende organismen resistent zijn geworden voor steeds meer soorten antibiotica.
Vooral in de veehouderij wordt veel, te veel antibiotica gebruikt om ziektes bij (pluim)vee te voorkomen of te genezen. Een natuurlijk alternatief zou erg welkom zijn en dat is er: knoflook. 

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Dromen op zondag in de kruidentuin

Aan de rand van openluchtmuseum "Heimathof" in Emsbüren, net over de grens in Duitsland, kun je een bijzondere kruidentuin bezoeken. De "Heilkräutergarten" is een unieke tuin met 200 geneeskrachtige kruiden, die te bezichtigen is tijdens de "droomzondag" voor hobbytuiniers op 26 juni. 
Er zijn op die dag maar liefst 37 parken, bijzondere tuinen en andere groene paradijsjes voor het publiek geopend. De goed bewegwijzerde route op Traumsonntag is 169 km lang en voert je langs alle hoogtepunten.  Een bijzondere dag voor alle (kruiden)tuinliefhebbers!
Meer informatie kun je hier vinden.

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Wat gaan we eten?

In het Westen is het niet zozeer de vraag of we kunnen eten, maar veel urgenter wat we willen eten. Supermarkten liggen dan ook vol voeding in alle maten en soorten en aan ons is de keus.

De tijd dat mensen zelf hun potje kookten met  groenten,  vlees of  vis van eigen bodem, op smaak gebracht met honing, kruiden en specerijen, ligt ver achter ons. Daarvoor in de plaats kwam een machtige voedingsindustrie op, die ging bepalen wat wij dagelijks zoal binnen krijgen.

Om aan de steeds groter wordende vraag te voldoen en, zeker niet op de laatste plaats, een zo hoog mogelijke winstmarge te genereren, ging men steeds meer gebruik maken van chemische toevoegingen om producten meer kleur en smaak te geven of om ervoor te zorgen dat ze langer houdbaar blijven.

Van in principe onvermengbare producten, zoals water en olie, kan men door toevoeging van een emulgator toch een glad papje maken en omdat de meeste mensen zoet lekker vinden, zit er in bijna alle kant en klare voedingsmiddelen suiker of een chemische variant ervan.

Al die toevoegingen hebben een E nummer, wat wil zeggen dat het middel door de EU is goedgekeurd.
Goedgekeurd wil niet zeggen dat ze ook goed voor onze gezondheid zijn.
Veel kleur- en zoetstoffen hebben een slechte reputatie en ook smaakversterkers kunnen een bron van ellende zijn. Op de site van goedgeweten staat interessante informatie over E nummers en ook het voedingscentrum weet een en ander goed uit te leggen.

Ik zelf laat producten met foute additieven liggen en gebruik bij voorkeur verse voedingsmiddelen, die ik op smaak breng met verse kruiden. Daar kan geen E-nummer tegen op!

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Marinades voor een kruidige barbecue

Het geheim van een lekker stukje barbecuevlees of -vis begint met een kruidige marinade. Je kunt het kant en klaar kopen, maar het is veel leuker om het zelf te doen. Bovendien kun je verschillende marinades maken en krijgt je vlees of -vis echt iets extra's.

Een marinade is een manier om vlees of vis malser te maken en de smaak ervan te verrijken. Vis kun je er zelfs in garen, wat bijvoorbeeld een smakelijk voorgerecht als carpaccio van verse zalm oplevert.

Als basis heb je een vloeistof nodig, die het bindweefsel van het vlees aantast. Azijn, wijn of citroensap zijn hiervoor geschikt en je gebruikt daarvan ongeveer 100 ml per 500 gram vlees. Verder moet er een scheut olie bij zodat het vleessap niet weg kan lopen. Je neemt hiervoor plantaardige olie, zoals olijfolie, zonnebloemolie of distelolie.
Om een marinade af te maken heb je smaakmakers nodig en daarbij spelen kruiden de hoofdrol.

De marinadetijd is verschillend. Als richtlijn geef ik
een paar voorbeelden:
grote garnalen: 15 minuten
vis: minimaal 1 uur
rund- en lamsvlees: minimaal 4 uur
varkensvlees: minimaal 6 uur
kip en ander gevogelte: minimaal 6 uur

De samenstelling van de smaakmakers kun je zelf bepalen, laat je creativiteit maar de vrije loop! Let er wel op dat de kruiden die je gebruikt met elkaar combineren.
Wil je toch wat vastigheid, dan heb ik hier enkele suggesties:

• gevogelte: citroensap-zonnebloemolie-salie-citroenmelisse-oregano-scheutje sinaasappelsap.
• rundvlees: rode wijn-olijfolie-tijm-rozemarijn-laurier-uiringen-geplette peperbolletjes.
• lamsvlees: roséwijn-olijfolie-geperste knoflook-munt-koriander-geplet mosterdzaad.
• varkensvlees: appelazijn-distelolie-salie-honing-geplet mosterdzaad-peterselie.
• vis: citroensap-zonnebloemolie-citroenmelisse-venkel-dille. 

Smakelijk eten!

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

India certificeert Ayurvedische kruiden

Iemand maakte mij attent op een positief (kruiden) bericht uit India. Het land is een belangrijke leverancier van ayurvedische kruiden en  heeft nu een protocol opgesteld waarmee bedrijven in de kruidensector een officiële certificatie kunnen krijgen. Producten van gecertificeerde bedrijven voldoen aan strenge eisen  wat betreft kwaliteit en herkomst van kruiden. The “Volontary Certification Scheme”,zoals het protocol heet,  is een volgende stap in de realisering van een sterke en gezonde kruidensector in India.
India hoopt hiermee dat leveranciers van kruiden en remedies gemakkelijker toegang krijgen tot de Europese markt. Zover is het nog lang niet, maar het ziet er wel hoopvol uit.

Hier lees je meer over dit onderwerp

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Meeldauw en Schuimcicaden op Kruiden

Echte Meeldauw op salie
foto: Margriet van Stratum

Meeldauw is een vervelende schimmelziekte op kruiden en andere planten. Het steekt in de nalente en zomer nog al eens de kop op. Meestal gaat het om echte meeldauw, dat zich -in tegenstelling tot valse meeldauw- nestelt op de bovenkant van het blad. Het begint onderaan en verspreidt zich zo over de hele plant.
Het is geen dodelijke ziekte, maar het belemmert de groei van de plant en bovendien kun je het kruid niet meer gebruiken.
De bestrijding is best lastig en toen ik merkte dat een van mij salieplanten er last van kreeg, heb ik meteen aktie ondernomen.
Allereerst heb ik de aangetaste bladeren verwijderd en in de vuilnisbak gegooid in plaats van de compostbak. Chemische bestrijdingsmiddelen gebruik ik niet. Het liefst zou ik een aftreksel van heermoes gebruiken,maar dit kruid groeit niet bij mij in de buurt. Ik heb mijn toevlucht genomen tot een biologisch bestrijdingsmiddel uit het tuincentrum. Nu maar hopen dat het lukt, want meeldauw kan heel hardnekkig zijn.

Schuimcicaden in Rozemarijn
foto: Margriet van Stratum

De rozemarijnstruik heeft last van schuimcicaden. Uit de eitjes van deze cicaden kruipen piepkleine nimfen, die zich verstoppen in een schuimlaagje, dat eruit ziet als spuug. Zij voeden zich met het sap van de plant en kunnen zo voor misvormingen zorgen. Bovendien is het een vies gezicht!  Gelukkig is de bestrijding niet zo moeilijk. Het schuim spuit je met water van de plant af en de nimf mist dan zijn beschermlaag en droogt uit. Je moet het wel regelmatig herhalen, want het zijn taaie rakers, die heel snel in staat zijn een nieuw schuimlaagje te vormen.
Je kunt ze ook met de hand wegvangen, maar daar begin ik liever niet aan!

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Hygiëne in plaats van Paniek

We worden dezer dagen weer eens met de neus op de feiten gedrukt. Hygiëne bij het bereiden van voeding is belangrijk!

In Noord Duitsland zijn veel mensen besmet geraakt door de EHEC bacterie, een ziekmakend broertje van de e colli bacterie, een onderdeel van onze gezonde darmflora.
De bron is waarschijnlijk een partij besmette komkommers uit Spanje.

De EHEC bacterie wordt aangetroffen in de uitwerpselen van zoogdieren en mensen. Door slechte hygiëne, vervuild water, (half)rauw vlees en rauwe melk kun je besmet raken.

Misselijkeheid en diaree zijn de meest voorkomende verschijnselen, Je voelt je enkele dagen hondsberoerd. Wanneer je zorgt voor voldoende vocht is het in de meeste gevallen daarmee over. Meer valt er eigenlijk ook niet aan te doen. Als ondersteuning kun je baat hebben bij thee van gelijke delen salie, braamblad en munt. Het is krampstillend, brengt de spijsvertering een beetje tot rust en versterkt het eigen afweersysteem.

Anders wordt het als de diarree bloederig is, dan is ziekenhuisopname noodzakelijk. Je hebt dan te maken met een variant die je  rode bloedlichaampjes aantast en nierfalen kan veroorzaken.

Tips om besmetting zoveel mogelijk te voorkomen:

• Was je handen na elk toiletbezoek en voor je eten gaat koken.

• Sla, tomaten, komkommers, worteltjes, verse kruiden en andere rauwe ingrediënten in je zomersalade van te voren grondig wassen en zo nodig schillen. Daarna het overtollig water afschudden en even laten drogen op een schone handdoek in de zon.

• Let op markten en braderieën goed op netheid en inrichting van een eetkraam, vóór je zo’n sappig uitziende hamburger koopt.

• Neem een gezonde hygiëne in acht als je gaat barbecueën en zorg ervoor dat alle vlees door en door gaar is.

bron: mens en gezondheid

Touchworld, De kruidigste site van Nederland

  

Eetbare Bloemen

Wat een voorjaar! We hebben al vaak in de tuin kunnen eten en met dit weer is een frisse salade een zonnige begeleider van de maaltijd. Je geeft er een feestelijk accent aan door de salade te versieren met enkele eetbare bloemen. 

Niet alle bloemen komen daarvoor in aanmerking. Er zijn zelfs bloemen die ronduit giftig zijn, zoals vingerhoedskruid, lelies, de bloemen van tomaat of aardappel.

Saliebloemen
foto: Margriet van Stratum

Maar er blijven er nog genoeg over om van een eenvoudige salade een bijzonderheid te maken.
De bloemen die ik gebruik, zijn die van Oost Indische kers, de lintbloempjes van goudsbloem en de bloem van de courgette. Ook alle bloemen van keukenkruiden zoals lavendel, rozemarijn, salie, borage en bieslook. 

In het vrije veld  kijk ik uit naar vlierbloesem, madeliefjes, paardenbloemen en duizendblad. 

Er zijn er vast nog veel en veel meer. Ik hoor het graag!

Touchworld, de kruidigste site van Nederland 

Kerstgedachten in de zomer

Hoewel het nog lang duurt voor het kerstmis is, ben ik toch al bezig met de laatste dagen van het jaar. Dat klinkt misschien een beetje vreemd, maar als je een rumtopf wilt maken, moet je er nu mee beginnen. 

De rumtopf zelf is een aardenwerken pot van minstens drie liter, die kan worden afgeloten met een deksel. Maar ook de inhoud noemt men rumtopf, die traditiegetrouw op het eind van het jaar wordt geconsumeerd.

Een rumtopf maken is niet echt goedkoop, maar het eindresultaat is wel heel bijzonder.
Je begint met een brandschone aardenwerken pot met deksel en legt daarin een takje rozemarijn, een takje citroenmelise en een theelepeltje anijszaad. Daarop leg je ongeveer 250 gram aardbeien en 250 gram bruine rietsuiker. Nu giet je er zoveel bruine rum van minstens 54% bij tot de vruchten goed onder staan.
Al naar gelang het seizoen vordert, voeg je steeds nieuwe vruchten bij. Zoals kersen, frambozen, stukjes perzik, abrikozen, bessen, en wat er maar voorhanden is.
Hier vind je het recept voor een overheerlijke rumtopf

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Bioweek aan zee

In Vlaanderen maken ze elk jaar weer een feest van de bioweek. Dit jaar is die van 4-12 juni met ontzettend veel activiteiten. Workshops, fietstochten, rondleidingen, proeverijen en vooral feest, heel veel feest.


De opening van de bioweek in Vlaanderen is dit jaar in Oostende op 4 juni met een biobrunch, proeverijen en spektakel voor jong en oud.
Een prima gelegenheid om je weekendje Vlaamse kust op die datum te plannen!
 Hier kun je alles daarover lezen. 




Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Kruiden in potten en bakken

In de reclamefolder van het tuincentrum zie je welige kruiden in potten en bakken allerlei. Geïnspireerd ga je zelf aan de gang en heel vaak ben je na een paar weken diep teleurgesteld door het resultaat in je eigen tuin

Hoe kan dat toch vraag je jezelf af: ik gaf ze water, voeding, goede potgrond….

De meeste kruiden kwijnen weg door overbemesting, te veel of juist te weinig water, een bodemstructuur die ze onaangenaam vinden of een verkeerde standplaats. Dat geldt zowel voor kruiden in potten als voor kruiden in de volle grond. Voor kruiden die je in potten wilt planten is ook de potmaat belangrijk. Het jonkie dat je in het tuincentrum kocht, kan een forse struik worden!

Er zijn ontzettend veel kruiden te koop en het is dus zinvol om een keuze te maken, die past bij je eetgewoonten en de kwaaltjes waar je gevoelig voor bent.

Bloeiende tijm
foto: Margriet van Stratum

Zuiderse kruiden als lavendel, tijm en rozemarijn houden van zon en zullen het best groeien in spaarzaam bemeste, kalkrijke grond. Ook houden ze niet van natte voeten. In tegendeel, droog is lekker.

Kruiden die van ons klimaat houden, zoals peterselie, munt en selderij kwijnen weg in de volle zon. Zij hebben op het heetst van de dag echt schaduw nodig. Dit soort kruiden houdt van een voedselrijke grond, die –mits goed doorlatend- best een beetje vochtig mag zijn.

Op mijn website staan veel kruiden beschreven. Hoe je ze kunt gebruiken in de keuken en de huisapotheek, maar ook hoe ze er uitzien en wat ze nodig hebben voor een gezonde groei.

IJsheiligen

Ik kreeg een vraag toegestuurd over de ijsheiligen. Wanneer die zijn, waarom ze zo heten en wie die ijskoude sinten zijn.

In meteorologie onderscheidt men op vrij vaste tijden terugkerende weersituaties, de singulariteit van het weer.
De periode tussen 11 en 14 mei is zo'n singulariteit, die we de IJsheiligen hebben genoemd, naar de naamdagen van heiligen zoals dat in vroeger tijd de gewoonte was.
Het is de periode rond half mei die de grens trekt tussen winters weer met nachtvorst en de zomer, waarin de kans op nachtvorst bijzonder klein is.
Het is dus niet zo, dat het half mei kouder is dan normaal!

De heiligen waarom het hier gaat zijn:

11 mei Marmetus, een franse bisschop uit de 5e eeuw. Hij is ook de patroonheilige van herders en brandweerlieden.
12 mei Pancratius, een Romeins martelaar uit de 4e eeuw
13 mei Servatius van Maastricht, de oudst bekende bisschop van Nederland.
14 mei Bonifatius van Tarsus, Romeins martelaar uit de 4e eeuw.

In oost Europa rekent men ook Sophia, de patrones van weduwen, tot de ijsheiligen. De feestdag van Koude Sophie, zoals ze ook wel wordt genoemd, is op 15 mei.

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Insecten aan de telefoon

We telefoneren heel wat af, vast of mobiel: We kunnen niet meer zonder.... Maar wij niet alleen, ook insecten hangen veelvuldig aan de telefoon, zo bleek uit een studie van biologen van het Nederlands Instituut voor Ecologie.

Er zijn insecten die ondergronds aan de wortels van een plant vreten en anderen, die zich tegoed doen aan het blad. Wanneer de beide soorten tegelijk een plant belagen is er niet genoeg voedsel voor allebei, dus wordt een nieuwkomer gewaarschuwd elders zijn heil te zoeken. Dat gebeurt door het blad van de plant als telefoon te gebruiken. 

Voor de bladkevers is het systeem niet erg veilig, want de sluipwesp, die haar eitjes wil leggen in een nietsvermoedende kever, luistert de telefoon ook af en weet zo precies waar haar slachtoffer zit.

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Wratten

Wratten zijn een soms pijnlijk en ontsierend ongemak, waar veel mensen last van hebben. 

Stinkende Gouwe
foto: Margriet van Stratum

Zij worden veroorzaakt door een goedaardig virus en zijn besmettelijk. Meestal verdwijnen ze na een of twee jaar vanzelf, maar je kunt de natuur een handje helpen er eerder vanaf te komen.

Stinkende Gouwe heeft een oranjekkleurig sap, dat wratten als het ware wegbrandt. Het is niet pijnlijk en je kunt het veilig gebruiken. De plant is een algemeen onkruid met gelobte bladeren en felgele bloempjes. Het opvallendste kenmerk is het al eerder genoemde oranje sap in de stengels.

Zo ga je te werk:
Knak een stengel doormidden en stip daarmee de wrat dagelijks, gedurende een week aan. Hij zal nu zwart verkleuren en na paar dagen zijn verdwenen.  Let er wel op dat het sap niet op je kleren komt, want het laat zich maar moeilijk verwijderen.

Gebruik deze methode niet bij genitale wratten en wanneer wratten spontaan gaan bloeden of plotseling van kleur of grootte veranderen. Dan is er waarschijnlijk geen sprake van een 'gewone' wrat en kun je beter je huisarts raadplegen.

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

De Maan en het Weer

Meteorologen zijn het er roerend over eens: de maan heeft niets met het weer te maken. Wel met het getij, maar dat is weer een ander verhaal.
Aan de andere kant staan boeren, tuinders en natuurliefhebbers, die ernstig rekening houden met de maanstanden en hoe zij de maan waarnemen. De volksweerkunde staat dan ook bol van de weerspreuken waarin de maan een grote rol speelt.
Wie er gelijk heeft? Ik zou het niet kunnen zeggen.

Het is wel opvallend dat bij volle of nieuwe maan het weer vaker wel dan niet verandert of dat het bestaande weertype juist nog wel een week of twee blijft voortduren. 

De wetenschap heeft helemaal gelijk als het gaat over het hoe en waarom. Er zijn tot nu toe geen harde bewijzen gevonden dat de maan op het weer van invloed zou zijn. Kringen om de maan, een rosse gloed of juist een heldere maan zijn wel verklaarbaar. Dat heeft te maken met de luchtgesteldheid en daarmee met het te verwachten weer.
 

Om de relatie tussen maan en weer af te doen als bijgeloof waaraan je geen waarde hoeft te hechten, gaat wat mij betreft een straat te ver. Daarvoor krijgen de volksweerkundigen te vaak gelijk!
Bovendien blijft het weer, met of zonder volksweerkundigen en meteorologen, buitengewoon wispelturig. Maar dat bewees de Amerikaanse professor Lorenz al in de jaren vijftig van de vorige eeuw.

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Bouquet Garni

Iemand stelde me een vraag over bouquet garni. Wat doe je er mee? Hoe maak je dat ? Wat zijn de ingrediënten?  

Bouquet garni is, zoals uit de naam al blijkt, een boeketje kruiden dat je samenbindt met een katoenen draad. Het wordt gebruikt als smaakmaker van talloze gerechten, maar vooral als verrijking van soepen en sauzen.

In feite maak je een aftreksel van kruiden door bij het begin van de kook- of stooftijd het bouquet garni in het te maken gerecht te hangen. Het bindtouwtje moet wel zo lang zijn dat het over de rand van de pan hangt. Zo kun je het later gemakkelijk verwijderen. 

De ingrediënten kunnen verschillen. In elk geval hoort tijm en laurier in een bouquet garni. Daarnaast gebruikt men vaak het groen van prei, peterselie en bonenkruid.
Al naar gelang je gerecht kun je eindeloos variëren, bv met salie, rozemarijn, een teentje knoflook, lavas of een steel bleekselderij. 

Ik vond op you tube dit aardig filmpje, waarin een kok voordoet hoe je een bouquet garni kunt maken.
De kok spreekt Frans, maar de beelden spreken voor zich.
Succes!

Touchworld, de  kruidigste site van Nederland

Hooikoorts

Bloeiend weegbree
foto: Margriet van Stratum

Naar schatting hebben een kwart van alle Nederlanders in meer of mindere mate last van hooikoorts. allergie wordt veroorzaakt door bepaalde stoffen in stuifmeel van allerlei soorten bomen en planten. Bekende boosdoeners zijn de pollen van berken, grassen en weegbree.
Hooikoorts uit zich in de opzwelling van slijmvliezen van de ogen en de luchtwegen.
Brandende en tranende ogen, een verstopte neus, niezen, een loopneus, jeuk en keelpijn zijn de voornaamste verschijnselen.
Genezen kun je hooikoorts niet, wel verlichten.

Enkele tips:

Het weerbericht geeft meestal aan hoe het gesteld staat met de pollen in de lucht. Blijf op dagen dat er veel stuifmeel rondwaait

• zoveel mogelijk binnen en hou ramen gesloten.
• bescherm je ogen door een zonnebril te dragen
• 's avonds voor je gaat slapen je haren wassen.
• drie maal daags een kop brandnetelthee of, nog effectiever drie maal daags een eetlepel uitgeperst brandnetelsap.

Wil dit allemaal geen soelaas bieden, dan kan de dokter je een anti-histamine middel voorschrijven.

Touchworld, De kruidigste site van Nederland

De Kruidentuin is klaar

De kruidentuin is nu klaar. De vaste planten hebben de winter goed overleefd. Alleen de salie heeft een flinke opdoffer gehad en die heb ik dan ook helemaal teruggesnoeid. Nu begint hij weer uit te lopen, dus het komt wel goed met de patiënt.

De rozemarijn bloeit uitbundig
foto: Margriet van Stratum

De rozemarijn bloeit uitbundig met zacht violette bloemen en wordt druk bezocht door hommels en de eerste koolwitjes.

De lavas, die bijna zienderogen groeit, heb ik gesnoeid en de takken in bosjes bij elkaar gebonden. Die hangen nu te drogen op een droge, schaduwrijke plek.

Ook het eenjarig goed zoals dille en kervel is gezaaid en vanwege het prachtige voorjaar heb ik ook basilicum. geplant. Andere jaren wacht ik daar liever mee tot na de ijsheiligen van 11-14 mei, want deze frêle dame kan absoluut niet tegen kou.

Om de kruidentuin af te maken heb ik beendermeel tussen de kruiden gestrooid. Mest gebruik ik verder niet, want de meeste kruiden houden niet van voedselrijke grond.


Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Paardenbloemsiroop

De aarde kleurt geel van paardenbloemen

De narcissen in de tuin zijn uitgebloeid. Ik laat ze nog even staan voor ik de stengels afknip. Dat is goed voor de groeikracht van de bollen en zo zullen ze volgend voorjaar hopelijk weer hun lentefeestje vieren.

Maar het geel in de natuur is niet weg. Integendeel: graslanden en bermen, en ja, ook het gazon, kleurt geel van de paardenbloemen.

Tijd dus voor het maken van paardenbloemsiroop, zodat je in de zomer je gasten en jezelf een verrassend lekkere frisdrank kunt aanbieden.
Je maakt het van de bloeiende bloemen zonder steel en de traditie wil dat je voor elke dag van het jaar 1 bloem plukt.
Het recept voor siroop vind je hier.

Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Ontspannen in bad

Er is veel te doen in de tuin: De zaailingen uitplanten, wieden, de laatste winterresten opruimen en ga zo maar door.

Van al dat werken in de tuin, voel ik mijn spieren protesteren en ben ik best wel moe.  Een opwekkend bad is dan een uitkomst. Ik maak daarvoor eerst een aftreksel van rozemarijn en giet dat in het hete badwater. Twintig minuten later ben ik als herboren. Echt een aanrader!

Heb je geen rozemarijn bij de hand, dan is de aanschaf van rozemarijn badolie een prima alternatief.  Let wel op de kwaliteit, want er zit veel kaf onder het koren!


Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Welke kruiden zal ik planten

Als je voor het eerst kruiden in je tuin wilt planten, is het slim een plan te maken. Ga voor jezelf na welke kruiden bij jouw levensstijl passen. Kook je graag mediterraan of hou je meer van de hollandse pot? Voor welke kwaaltjes ben je gevoelig? Wil je veel vlinders in je kruidentuin of spreken de heerlijke geuren van kruiden je juist aan?
Het antwoord op die vragen kun je als leidraad nemen in de keuze van kruiden. 


Ook de ligging van de tuin is belangrijk. Een kruidentuin op het noorden, waar weinig zon is en veel schaduw , zal weinig kans van slagen hebben. Je zult dan je toevlucht moeten nemen tot potten met kruiden op de meest zonnige plek van je tuin. Wat de bodem betreft, is het van belang dat die in elk geval goed drainerend is. Met uitzondering van hele zware zeeklei en heel lichte zandgrond is elke grondsoort wel geschikt te maken voor een fleurige kruidentuin.


Genieten van alle goeds die kruiden in zich hebben, kan ook op het terras of balkon. De meeste kruiden doen het heel goed in potten en bakken.


Touchworld, de kruidigste site van Nederland

Asperges

Het witte goud, zoals asperges ook wel worden genoemd, is nu volop verkrijgbaar. Dankzij het mooie weer van de afgelopen weken, zijn ze niet al te duur.

Asperges zijn niet alleen een delicatesse maar ook erg gezond. De groente bezit o.m. de stof asparagine, die een bloedzuiverende werking heeft en een belangrijke rol speelt bij de afbraak van gifstoffen uit het lichaam.

Sommige mensen zijn echter allergisch voor asperges, zelfs het aanraken van de plant kan een heftige reactie te weeg brengen. Heb je echter geen last van aspergeschurft, zoals deze allergie ook wel wordt genoemd, dan kun je tot 24 juni genieten van deze voorjaars-topper.

Er zijn talloze gerechten waarin asperges de hoofdrol spelen. Hier vind je een recept voor asperges dat ik van mijn Brabantse moeder leerde.

Smakelijk eten!
www.touchworld.nl